|
Góðir grannar
Margt býr í grenndinni
-Punktar frá Húseigendafélaginu
Í eignarrétti að fasteignum felst hagnýtingarréttur sem þó er þeim takmörkum háður að eiganda ber að taka sanngjarnt og eðlilegt tillit til eigenda nálægra eigna við beitingu hans. Eins verður eigandi að þola og umlíða venjulegar athafnir og hagnýtingu granna þótt röskun, truflun og ónæðið geti fylgt.
Gott nábýli byggist alltaf í grunninn á málamiðlun þar sem gagnkvæmur skilningur, virðing, tillitssemi og umburðarlyndi vega þyngst.
Nábýlisréttur eru þær réttarreglur nefndar sem setja eignarráðum manna yfir fasteignum takmörk af tilliti til annarra fasteigna og þeirra er þar búa eða starfa. Hér á landi hefur ekki verið sett heildarlöggjöf um nábýli, heldur byggir reglan á dómafordæmum, fræðikenningum og ólögfestum meginreglum.
Í ýmsum lögum og reglugerðum eru hins vegar ákvæði, sem að byggja á því sjónarmiði að takamarka verði eignarráð yfir fasteignum vegna nágranna. Má þar t.d. benda á heilbrigðislöggjöfina og skipulags- og byggingarlöggjöfina.
Mörkin ráðast milli þess sem má og ekki má af hagsmunamati. Annars vegar eru það hagsmunir eigandans af því að geta notfært sér eign sína á þann hátt sem honum er hagfeldast og kemur honum best og hins vegar þeir hagsmunir nágrannans að fá notið sinnar eignar í friði og án þess að athafnir grannans spilli þeim notum.
Meginreglan er sú, að menn þurfi ekki að hlíta því, að nágrannaeignir séu hagnýttar þannig að þeim sé óhæfilegur bagi af. Það er hins vegar matsatriði hvað er óhæfilegur bagi og verður að taka tillit til allra aðstæðna og staðhátta við það mat.
Sem klassíska ónæðisvalda má nefna ágreining um lóðamörk, hávaða og hljóðmengun, loftmengun, vatnsmengun, titring,, lykt, reyk, sjónmengun, ljósmengun, sóðaskap, byggingaframkvæmdir, uppgröft o.s. frv.. Þá má einnig nefna trjágróður, og trampólín.
Flestar tegundir af grenndarónæði falla undir opinbera löggjöf og yfirleitt liggur það beinast við að kæra slík mál til viðkomandi yfirvalda. Með því sparast bæði tími, vinna og fjármunir og eins geta viðkomandi yfirvöld beitt ýmsum áhrifaríkum úrræðum, sem felast í viðkomandi löggjöf. Í grenndarmálum, t.d. vegna hávaða, er því yfirleitt skynsamlegast að byrja á því að snúa sér til heilbrigðisyfirvalda og bæjaryfirvalda, þegar af þeirri ástæðu að það er ódýrast og einfaldast.
Sá málaflokkur sem kemur hvað oftast inn á borð hjá okkur í Húseigendafélaginu eru deilur vegna hávaxinna trjáa í görðum . Hávaxin tré geta verið einum til yndis en öðrum til baga. Það eru þá aðallega aspir sem eru til vandræða.
Í byggingarreglugerð eru ákvæði um gróður og frágang lóða. Þar segir að sé trjám plantað við lóðarmörk samliggjandi lóða skuli hæð þeirra ekki verða meiri en 1,80 m, nema lóðarhafar beggja lóða séu sammála um annað. Ekki má planta hávöxnum trjátegundum nær lóðarmörkum aðliggjandi lóða en 3,00 m. Lóðarhafa er skylt að halda vexti trjáa og runna á lóðinni innan lóðamarka.
Við hjá Húseigendafélaginu höfum lengi talað fyrir því að brýn þörf sé á lögfestingu almennra grenndarlega. Mikilvægt er að skýra réttarstöðu fasteignareigenda í mörgum atriðum. Mikil þörf er á almennri löggjöf um grennd og nábýli sem kveði skýrt á um það hvert athafnafrelsi eigendur hafa og rétt nágranna, þ.e. hvað eigandi má og hvað granni verður að þola. Flest deilumál eru tilkomin vegna þeirrar réttarvafa sem leiðir af skorti á skráðum og skýrum reglum. Óskráðar reglur og dómfordæmi eru ótraustar réttarheimildir, nánast skrifaðar í skýin, og oft erfitt fyrir fólki að átta sig á hvaða reglur gilda.
Mjög mikilvægt er að setja einnig löggjöf á sviði nábýlisréttar þar sem sundurleitar og dreifðar reglur af opinberum toga sem taka á einstökum álitaefnum duga ekki. Með skýrri og ítarlegri löggjöf um grennd og nábýli má gera réttarstöðu fasteignaeigenda gegnsærri, betri og öruggari. Með því fækkar deilumálum með þeim kostnaði og leiðindum, sem þeim fylgir. Ólögfestar meginreglur og dómafordæmi eru ekki boðlegur og fullægjandi grundvöllur um svo þýðingarmikil atriði sem eignarráð yfir fasteignum er.
Tilbaka
|
Gamla myndin er af Graf Zeppelin-loftfari yfir miðbænum 1930. Smellið á myndina til að stækka hana og hér má finna fleiri gamlar myndir úr miðborginni
|